Zoals eerder besproken en beschreven in diverse blogs, kan een financiële instelling bij een verdenking van fraude overgaan tot het opleggen van vergaande sancties. Denk hierbij aan de opname van uw persoonsgegevens in de Interne en Externe Verwijzingsregisters (ivr of evr) voor de maximale duur van acht (!) jaren. Eerdere blogs beschrijven dat de gevolgen enorm zijn. Opname van uw persoonsgegevens in een verwijzingsregister kan er namelijk voor zorgen dat (onderdelen van) de financiële instelling of zelfs externe instellingen u als consument kunnen en ook zullen weigeren. Dat betekent dan dat u geen bankrekening kunt openen of dat u geen hypotheek of verzekering kunt krijgen. Voor een belangenafweging interne- en externe verwijzingsregisters leek tot nu toe weinig plaats.
Disproportionele besluitvorming
Vanwege de grote financiële gevolgen die een opname in het ivr of evr kan hebben, denkt u misschien dat aan zo’n ingrijpende beslissing om iemand op te nemen in een verwijzingsregister een weloverwogen procedure door de financiële instelling vooraf gaat. Helaas is dit in het merendeel van de zaken niet het geval. Zo wordt de registratietermijn in de Interne en Externe Verwijzingsregisters van acht jaren nog altijd standaard toegepast. Dit terwijl door bijvoorbeeld het Kifid al meerdere malen is bepaald dat dit niet zomaar kan. Er moet een op de feiten van de zaak toegesneden motivering opgenomen zodat duidelijk wordt waaróm een termijn van 8 jaren nodig is. Als die motivering niet wordt opgenomen, kan een termijn van 8 jaren al snel disproportioneel zijn. Het lijkt er op dat bij de financiële instellingen doorgaans weinig ruimte is voor het meewegen van uw persoonlijke omstandigheden, tenzij u een advocaat inschakelt of gaat procederen.
Positieve trend
De laatste tijd is er gelukkig een tendens waar te nemen waarin door bijvoorbeeld het Kifd niet (meer) wordt geaccepteerd dat persoonlijke omstandigheden niet worden meegewogen in de beslissing om iemand op te nemen in een verwijzingsregister. De trend dat de persoonlijke omstandigheden van een consument ook betrokken moeten worden bij de besluitvorming zet gelukkig meer en meer door. Dit volgt bijvoorbeeld uit een uitspraak uit mei 2020. In deze zaak heeft een man onder invloed van een psychose verkeerde gegevens ingevuld bij een verzekeringsaanvraag. De verzekeraar meent dat er sprake is van een verzekeringsfraude en registreert de consument voor de maximale termijn van acht jaren in een verwijzingsregister. De bank is hierbij niet gevoelig voor het argument dat de consument dit heeft gedaan in een psychose. Dit is een, in de psychiatrie, erkend ziektebeeld.
Kifid
Het Kifid haalt vervolgens terecht een streep door dit besluit van de bank. Het Kifid stelt dat de bank bij haar besluitvorming de persoonlijke omstandigheden van de consument wel degelijk had moet betrekken. In tegenstelling tot de bank, houdt het Kifid wel rekening met het feit dat de consument nu hulp krijgt. De kans op herhaling is hierdoor immers aanzienlijk verkleind. Voorts heeft het Kifid rekening gehouden met het feit dat de registratie ernstige gevolgen voor de consument had. Hij kon zich namelijk niet meer tegen een normale prijs verzekeren. Dit terwijl de consument fysiek afhankelijk was van zijn auto. Het Kifid verlaagde daarom de registratietermijn naar vijf jaren. Hoewel mijns inziens de termijn nog meer gematigd had kunnen worden, is dit een stap in de goede richting.
Conclusie
De bovenstaande zaak illustreert in ieder geval goed de tendens die nu waar te nemen is. Het is een tendens waarin financiële instellingen alle omstandigheden van een zaak bij de besluitvorming moeten betrekken. Zo wordt door het Kifid en de Rechtbank nu onder meer rekening gehouden met
- de leeftijd van de consument;
- de zakelijke gevolgen voor de consument en
- het antwoord op de vraag of de consument al dan niet inzicht heeft getoond in zijn/haar handelen.
Kortom, het kan lonen om uw omstandigheden en de gevolgen van de registratie(s) onder de aandacht te brengen. Wilt u weten of een bezwaar en/of beroep op basis van uw persoonlijke omstandigheden een kans van slagen heeft? Bel dan met Pietrick Visser. Hij helpt u graag verder!