Soms vertrekken verdachten van een strafbaar feit naar een ander land voordat zij berecht zijn. Voor de strafrechtelijke procedure kan het nodig zijn dat zij worden teruggebracht naar het land waarin zij als verdachten zijn aangemerkt.
In andere gevallen kan iemand vertrokken zijn naar het buitenland, maar is er een uitspraak van een rechter waarin diegene veroordeeld is tot een (gevangenis)straf. Om die straf uit te kunnen voeren, moet de veroordeelde worden teruggebracht naar het land waarin de veroordeelde is berecht. In dit soort gevallen kan door een EU lidstaat een Europees aanhoudingsbevel (soms ‘Europees arrestatiebevel’ genoemd) worden uitgevaardigd.
WAT IS EEN EUROPEES AANHOUDINGSBEVEL (EAB)?
In art. 1 lid 1 onder b van de Overleveringswet wordt de definitie van een Europees aanhoudingsbevel gegeven: “de schriftelijk vastgelegde beslissing van een justitiële autoriteit van een lidstaat van de Europese Unie strekkende tot de aanhouding en de overlevering van een persoon door de justitiële autoriteit van een andere lidstaat.”
WANNEER MAG EEN EUROPEES AANHOUDINGSBEVEL WORDEN AFGEGEVEN?
Een EAB kan dus worden afgegeven als de gezochte persoon verdacht wordt van een strafbaar feit, maar ook als de gezochte persoon al door een rechter veroordeeld is. Daarbij moet wel aan de volgende voorwaarden worden voldaan:
- Het feit waarvan de gezochte persoon verdacht wordt moet in beide lidstaten strafbaar zijn;
- Op het strafbare feit moet een maximum gevangenisstraf van minimaal 12 maanden gesteld zijn;
- Als aan de gezochte persoon reeds een straf of maatregel is opgelegd, moet deze straf een minimale duur hebben van 4 maanden.
Het uitvaardigen van een Europees aanhoudingsbevel is niet alleen mogelijk bij ernstige delicten als moord of doodslag. Een voorbeeld laat zien dat ook in geval van verdenking van een minder ernstig misdrijf het uitvaardigen van een EAB mogelijk is. In Nederland is diefstal strafbaar gesteld in art. 310 van het Wetboek van Strafrecht. Op diefstal staat een maximum gevangenisstraf van 4 jaar. Ook in de andere EU-lidstaten is diefstal strafbaar gesteld.
Tegen een persoon die in Nederland van diefstal wordt verdacht kan dus een EAB worden uitgevaardigd. Als deze persoon in een andere EU-lidstaat wordt aangetroffen, kan hij dus worden overgeleverd om in Nederland te worden berecht.
WAT IS SIGNALERING IN HET SCHENGEN-INFORMATIESYSTEEM?
Een EU-lidstaat kan een persoon die gezocht wordt signaleren in het Schengen-informatiesysteem. De gegevens en de foto van de gezochte persoon worden in het systeem opgenomen. Het systeem kan in ieder van de aangesloten lidstaten worden geraadpleegd. In de praktijk wordt het systeem met name geraadpleegd bij grenscontroles en op vliegvelden.
NA DE AANHOUDING: DE OVERLEVERINGSPROCEDURE
De aangehouden persoon kan instemmen met de overlevering en kan zodoende gebruik maken van de verkorte overleveringsprocedure. De feitelijke overlevering kan in dat geval zonder tussenkomst van een rechter worden geregeld. Indien de aangehouden persoon niet instemt met de overlevering zal de overleveringskamer van de Rechtbank Amsterdam een besluit moeten nemen omtrent de overlevering. Voordat de zaak voor de overleveringskamer wordt gebracht, zal de aangehouden persoon eerst aan de officier van justitie of de rechter-commissaris worden voorgeleid. Bij deze voorgeleiding kan de aangehouden persoon zich laten bijstaan door een advocaat teneinde zijn/haar bezwaren tegen de aanhouding kenbaar te maken.
WAT KAN SKE ADVOCATEN VOOR U BETEKENEN?
De advocaten van ons kantoor hebben veel ervaring met het bijstaan van personen in overleveringsprocedures. Wij kunnen het volgende voor u doen.
- Juridische bijstand verlenen na uw aanhouding en tijdens uw voorgeleiding. Regelmatig lukt het de advocaten van ons kantoor om te bewerkstelligen dat u de overleveringsprocedure – al dan niet onder voorwaarden -in vrijheid mag afwachten;
- Contact opnemen met de justitiële autoriteiten in een andere EU-lidstaat ten behoeve van bemiddeling. Regelmatig lukt het de advocaten van ons kantoor om met de autoriteiten in de EU-lidstaat een regeling te treffen. Na het succesvol treffen van zo’n regeling wordt het EAB ingetrokken;
- Juridische bijstand verlenen tijdens de zitting van de overlevingskamer van de Rechtbank Amsterdam;
- Heeft u nog geen advocaat in de EU-lidstaat door wie uw overlevering gevraagd wordt? Wij kunnen u in veel gevallen doorverwijzen naar een van de advocaten in ons Europese netwerk.
Risico’s en alternatieven bij het controleren van uw stengen-status
Advocaten hebben helaas geen inzage in het schengen-systeem. Wij kunnen dus niet voor u controleren of u daar in opgenomen bent. Wel kunnen wij informeren bij justitiële autoriteiten of u gesignaleerd staat. Dat is alleen niet zonder risico. Door hiernaar te informeren, kan u of uw zaak bij de justitiële autoriteit onder de aandacht komen. Als wij in Nederland informeren en het een Nederlandse strafzaak is, kan dit er juist toe leiden dat er iets met uw kwestie wordt gedaan. Dit kan er bijvoorbeeld toe leiden dat er een Europees aanhoudingsbevel wordt uitgevaardigd, terwijl dat anders niet of pas veel later zou gebeuren. Over het algemeen is dit dus niet aan te raden.
Een alternatieve optie is om een advocaat in een ander EU-land te benaderen en die te laten informeren naar de vraag of er door Nederland een Europees aanhoudingsbevel is uitgevaardigd. Hierdoor is de kans minder groot dat de zaak onder de aandacht van de Nederlandse justitiële autoriteiten komt.