Op 3 september 2024 oordeelde de Hoge Raad dat het Openbaar Ministerie (OM) in uitzonderlijke gevallen een calamiteitenrapport van een zorginstelling mag opvragen. Dit rapport, dat wordt opgesteld na een ernstig incident, bevat vertrouwelijke informatie over een patiënt, over wat er is gebeurd en hoe de zorgverlening is verlopen. Dit besluit heeft belangrijke gevolgen voor medische professionals die te maken hebben met vertrouwelijke gegevens. De vraag is nu: wanneer mag dit soort informatie toch gedeeld worden, en hoe ver reikt de bescherming van het beroepsgeheim?
Wat is een calamiteitenrapport?
Een calamiteitenrapport wordt opgesteld door zorginstellingen wanneer zich een ernstige gebeurtenis voordoet, zoals een onverwacht overlijden of een medisch incident dat tot ernstige schade of risico’s voor patiënten heeft geleid. Zo’n rapport bevat gedetailleerde informatie over het incident en is bedoeld om de oorzaak te achterhalen, eventuele terkortkomingen in de zorgverlening te identificeren en maatregelen te treffen om herhaling te voorkomen.
Voor zorgverleners is dit rapport zeer vertrouwelijk, omdat het informatie bevat die onder het beroepsgeheim valt en omdat zij vrijuit moeten kunnen spreken over eventuele tekortkomingen in de zorgverlening. Als er vrijuit gesproken wordt, kan dat leiden tot inzichten die gebruikt kunnen worden om de zorgverlening te verbeteren. Als een zorgverlener moet vrezen voor (bijvoorbeeld) strafrechtelijke vervolging, is dat niet mogelijk.
De informatie die wordt gegeven is normaal gesproken dus beschermd tegen openbaarmaking, zodat patiënten en zorgverleners erop kunnen vertrouwen dat hun (medische) informatie veilig blijft. In sommige gevallen, zoals strafrechtelijke onderzoeken, kan het OM in uitzonderlijke gevallen een calamiteitenrapport opvragen. Maar mag dat eigenlijk wel?
Spanningsveld tussen beroepsgeheim en strafrecht?
Deze vraag stond centraal tijdens de zaak van 3 september 2024. In deze zaak speelde een tragische gebeurtenis: een patiënt pleegde zelfmoord nadat hij eerder zijn echtgenote om het leven bracht. Zijn echtgenote zou in de dagen daarvoor meerdere malen contact hebben opgenomen met de crisisdienst, waarin zij waarschuwde voor zijn gevaarlijke toestand. Naar aanleiding van deze tragedie werd een calamiteitenrapport opgesteld door de zorginstelling. De vraag die toen opkwam, was of dit vertrouwelijke rapport voor het strafrechtelijk onderzoek aan het OM moest worden overhandigd.
De zorginstelling beriep zich op het verschoningsrecht en op de vertrouwelijkheid van de gesprekken in het kader van het calamiteitenrapport. Deze rechten zijn bedoeld om de privacy van patiënten te beschermen en om onbelemmerde toegang tot zorg te bieden. Daarnaast is de informatie van zorgverleners bedoeld om tot verbetering van de zorgverlening te komen. De rechtbank oordeelde in dit geval echter dat waarheidsvinding belangrijker was dan het beroepsgeheim en de vertrouwelijkheid van de informatie die zorgverleners geven in het kader van het calamiteitenonderzoek.
Wat betekent dit voor de medische professionals?
Deze uitspraak van de Hoge Raad heeft belangrijke gevolgen voor de zorgsector, vooral voor medische professionals die dagelijks werken met patiënten en met vertrouwelijke informatie. Het laat namelijk zien dat het beroepsgeheim in uitzonderlijke gevallen kan worden doorbroken tijdens strafrechtelijke onderzoeken. Daarnaast wordt ook informatie die normaal gesproken alleen wordt gebruikt voor de verbetering van de kwaliteit van de zorg openbaar.
Voor medische professionals is het van groot belang om te begrijpen wanneer zij mogelijk verplicht zijn om gevoelige informatie te delen en wanneer zij zich kunnen beroepen op het verschoningsrecht. De uitspraak roept belangrijke vragen op over de grenzen van het beroepsgeheim en de veilige omgeving waarin zorgverleners kunnen spreken over twijfels of verbeteringen van de zorgverlening.
Juridische vragen omtrent het beroepsgeheim?
Het is van essentieel belang dat medische professionals goed geïnformeerd zijn en zich bewust zijn van hun rechten en verplichtingen. In dit soort situaties is de inzet van een gespecialiseerde advocaat essentieel.
Hebt u als medische professional vragen over deze uitspraak of heeft u juridische begeleiding nodig? Neem vrijblijvend contact op met onze gespecialiseerde advocaten Anne Marie de Koning of Robert-Jan van Eenennaam. Een eerste gesprek is altijd gratis.