Deze week volgde ik de interessante cursus over de Wet Dieren bij de Academie voor Bijzonder Strafrecht. Uiteindelijk zaten in de zaal meerdere collega’s en mensen uit de dierenwereld die elkaar al kennen, het is tenslotte een kleine niche. Je kunt dan ook wat ervaringen delen en gezamenlijke verbazing uitspreken over wet en rechtspraak in Nederland. Oh zeker, als advocaat weten we hoe die procedures werken, maar dat betekent niet dat we het er altijd mee eens zijn.
Termijn bestuurlijke handhaving
Een onderwerp waar wij bijvoorbeeld gezamenlijk ons hoofd over schudden, is de termijn van bestuurlijke handhaving bij dierenzaken. Even voor de leek: bestuurlijke handhaving is vooral gericht op ‘herstel van de situatie’. Als iemand volgens de overheid niet op de juiste manier voor zijn (m/v/n) dieren zorgt, dan kan de Minister een Last onder bestuursdwang of een Last onder dwangsom opleggen. Daarmee wordt feitelijk gezegd: u moet binnen zoveel tijd aan de norm voldoen, anders gaan wij dat op uw kosten regelen (bestuursdwang), of u moet hoge geldbedragen gaan betalen (dwangsom).
Ben je het daar als getroffen dierenhouder niet mee eens, en dat kan maar zo, want de overheid is echt niet altijd duidelijk, rechtvaardig en proportioneel, dan zit er niets anders op dan de bestuurlijk-juridische paden bewandelen. Voor de burger kleven daar fatale deadlines aan: bezwaar of beroep een minuut na het verstrijken van de termijn is keihard niet-ontvankelijk. Voor de overheid gelden die termijnen niet. Die kunnen eerst oeverloos lang wachten met verweerschriften, en vervolgens nog eens jaren en jaren wachten voordat de zaak op zitting komt.
Een voorbeeld uit de praktijk: de 80-plusser voor wie het zijn lust en zijn leven is om speciale raskonijnen te fokken. Op een dag heeft hij een meningsverschil met de buurvrouw, waarna die buurvrouw om te pesten de inspectiedienst dierenbescherming op zijn dak stuurt. De inspectie meet de hokken na en vergelijkt deze met een richtlijn van een adviesinstelling. De hokken zijn een centimeter te klein. Hop, meteen een last onder bestuursdwang! De konijnenhobbyist is het daar niet mee eens. Dan moet je eerst bezwaar aantekenen een vervolgens duurt het eindeloos voordat dat bezwaar is behandeld. Om de zaak te bespoedigen probeer je dan een voorlopige voorziening bij de rechter te vragen, maar die vindt dat er niet voldoende spoedeisend belang is. Vervolgens laat de overheid het meer dan drie jaar duren voordat de zaak op zitting door een rechter wordt behandeld, en blaast dit vervolgens zelf af omdat er na al die tijd “geen procesbelang” meer is; de last is intussen verlopen.
Op die manier word je als burger eigenlijk ‘kaltgestellt’. Je kan niet anders dan meteen bezwaar aantekenen en een voorlopige voorziening vragen, terwijl je al weet dat die worden afgewezen. Dat kan echter niet anders want dan verspeel je al je rechten. Je moet griffierechten betalen, schriftelijke stukken indienen en daarna gaan zitten wachten. Terwijl de last wel een jaar of twee boven je hoofd blijft hangen, en je daarna mag vrezen dat de inspectie weer binnenvalt, want een oordeel van de rechter is er nooit gekomen. Juridisch worden je belangen op deze manier gewoon aan de kant geveegd. Als burger heb je niets in handen om een eerlijk en tijdig proces af te dwingen; op deze bestuursrechtelijke traagheid staan geen sancties.
“Tja, jammer, tijdgebrek” antwoordt de overheid daarop. De wereld op zijn kop. De overheid handhaaft, en heeft daartoe ook een beginselplicht, maar vervolgens wordt het de burger onmogelijk gemaakt om zijn belang aan een onafhankelijke rechter voor te leggen omdat diezelfde overheid daar ineens geen tijd voor heeft. Wees dan eerlijk en zie af van handhaving. Ga over een centimeter konijnenhok dan gewoon eens met een kop koffie bij de konijnenhouder aan de keukentafel zitten; de menselijke maat zou daar in alle opzichten bij gebaat zijn. Anders zijn we dichter bij Rusland dan we denken.
Wilt u advies over dierenzaken? Neem dan contact op met onze specialist: Iaira Boissevain.