De Hoge Raad in Nederland past zijn aanpak in het beoordelen van cassatieberoepen aan. Dat betekent een belangrijke verandering voor het Nederlandse rechtssysteem. Deze aanpassing, die voortvloeit uit internationale kritiek op de wijze van het motiveren van beslissingen, beschermt de rechten van verdachten beter. Hieronder leggen we uit wat er verandert en waarom dit belangrijk is.
Procedure voor de wijziging
In het Nederlandse rechtssysteem kan een verdachte die door een lagere rechtbank wordt vrijgesproken, in hoger beroep alsnog veroordeeld worden. De verdachte kan vervolgens tegen deze veroordeling in cassatie gaan bij de Hoge Raad, het hoogste rechtscollege in Nederland. De Hoge Raad beoordeelt dan of het recht correct is toegepast.
De Hoge Raad kan een cassatieberoep afwijzen op grond van artikel 80a of artikel 81 van de Wet op de Rechterlijke Organisatie (RO). Deze artikelen geven de Hoge Raad de mogelijkheid om met een verkorte standaardmotivering een cassatieberoep te verwerpen. Aangevoerde klachten zijn dan niet belangrijk genoeg voor een behandeling in cassatie of het het beoordelen van de klachten is niet noodzakelijk voor de eenheid of ontwikkeling van het recht.
Internationale kritiek
De zaak Jaddoe tegen Nederland lijkt een keerpunt. In de zaak Jaddoe tegen Nederland, werd verdachte Jaddoe vervolgd voor, onder andere, het medeplegen van twee moorden. In eerste instantie werd Jaddoe veroordeeld voor het medeplegen van één moord door de rechtbank. In hoger beroep werd Jaddoe alsnog veroordeeld voor het medeplegen van twee moorden. Daartegen tekent hij in cassatieberoep aan. De Hoge Raad verwerpt het cassatieberoep met een korte motivering (artikel 81, lid 1 RO). Lees hier de gehele uitspraak.
Ontevreden met de motivering van de verwerping van zijn beroep, dient Jaddoe een klacht in bij het Mensenrechtencomité. Zij oordelen in een (niet-bindende) zienswijze dat de beknopte motivering een schending is van artikel 14, lid 5 IVBPR. De verkorte (standaard)motivering betreft namelijk geen herbeoordeling van de juridische en feitelijke inhoud, maar verwijst slechts naar een standaard grond voor afwijzing. Volgens het Mensenrechtencomité moet de Hoge Raad altijd een gedetailleerde uitleg geven waarom hij een beroep afwijst. Hij kan niet volstaan met alleen verwijzen naar formele of juridische aspecten van de veroordeling.
Advies van procureur-generaal aan Hoge Raad
De procureur-generaal Bleichrodt concludeert in een advies aan de Hoge Raad dat, ondanks de kritiek van het VN-Mensenrechtencomité, er geen grote veranderingen nodig zijn in de huidige manier van werken bij cassatieberoepen. Hij adviseert echter wel dat wanneer verdachten voor het eerst in hoger beroep worden veroordeeld, zoals bij Jaddoe het geval is, de Hoge Raad een uitgebreidere motivering geeft en niet enkel met een standaard korte uitleg mag volstaan.
Uitspraak van de Hoge Raad
De Hoge Raad bespreekt in zijn arrest de zienswijze van het Mensenrechtencomité en het advies van de P-G. Hij benadrukt dat de cassatieprocedure wel degelijk een inhoudelijke beoordeling omvat. Zowel op juridisch als feitelijk vlak. Ondanks dat de Hoge Raad de mogelijkheid heeft om zaken af te doen met een verkorte motivering, betekent dit niet dat er geen inhoudelijke beoordeling plaatsvindt. Naar aanleiding van de zienswijze in de zaak Jaddoe, waarin werd gesteld dat zaken vaker met een meer op de zaak toegespitste motivering afgedaan moeten worden, zal de Hoge Raad dit in overweging nemen.
De klacht dat de cassatieprocedure in strijd is met artikel 14 lid 5 IVBPR wijst de Hoge Raad af. Hij oordeelt dat de huidige cassatieprocedure, in het algemeen, voldoet aan de vereisten van artikel 14, lid 5 IVBPR. Desalniettemin volgt de Hoge Raad het oordeel van het Mensenrechtencomité. Als gevolg hiervan zal er bij zaken met een eerste veroordeling in hoger beroep geen verwerping meer plaatsvinden op basis van een verkorte motivatie ontleend uit artikel 80a of 81 RO.
De toekomst van cassatie in Nederland
Deze nieuwe benadering betekent dat de Hoge Raad meer aandacht zal besteden aan het expliciet motiveren van zijn beslissingen. Dit draagt bij aan een transparantere rechtspraak en betere bescherming van de rechten van de verdachte. Het is een sterkere garantie dat een cassatieberoep serieus wordt bekeken en dat de rechten van verdachten conform internationale verdragen worden gerespecteerd.
Hulp nodig?
Heeft u vragen of hulp nodig bij een cassatieprocedure? Wij helpen u graag verder. Neem vrijblijvend contact op met Anne Marie de Koning. Een eerste gesprek kost u niets.